Problem rozproszenia nadmiaru energii wody przy przepływie ze stanowiska górnego do stanowiska dolnego jest jednym z trudniejszych zagadnień konstrukcyjnych w hydrotechnice.
Rys. 1. Schemat bystrotoku
Fot. 1. Przelewająca się woda w stopniu wodnym
Bezpośrednie połączenie urządzeniami upustowymi stanowiska górnego, w którym skoncentrowana jest (niekiedy bardzo duża) energia, ze stanowiskiem dolnym oznacza umożliwienie wyzwolenia znacznych ilości energii. Ponieważ w wyniku normalnej eksploatacji stopnia przepuszczamy wodę ze stanowiska górnego do stanowiska dolnego, nie zawsze mogąc całą energię wody wykorzystać w sposób planowy, pozostała energia wody rozprasza się w stanowisku dolnym. Do rozpraszania nadmiaru energii wody w stanowisku dolnym służą wszelkiego rodzaju szykany. Są to budowle hydrotechniczne zaprojektowane i wykonane w postaci betonowych bloków związanych z konstrukcją dna wypadu. Bloki mogą być ustawiane mijankowo w jednym lub kilku rzędach.
Rys. 2. Przykład urządzenia upustowego osadnika z szykanami do rozpraszania energii wody.
Fot. 2. Szykany w nurcie obudowanego koryta rzeki
W czasie rozpraszania nadwyżek energii, jeśli nie następuje ono w sposób nieszkodliwy, może występować niszczenie stanowiska dolnego, uszkadzanie koryta rzeki, podmywanie budowli piętrzącej oraz innych urządzeń znajdujących się w strefie, gdzie następuje rozproszenie nadmiaru energii.
Rys. 3. Typowe szykany stosowane w budowlach piętrzących w Polsce: a) widok z boku, b) rzut z góry.
Przykłady zastosowania szykan w różnych obiektach hydrotechnicznych:
Fot. 3. Dwa rzędy szykan w niecce wypadowej konstrukcji zapory
Fot. 4. Widok wlotu osadów wraz z szykanami.
Fot. 5. Szykany w kanale zrzutowym przy zaporze
Fot. 6. Szykany w kanale burzowym