Tematyka związana z budownictwem z racji uwarunkowań jest dziedziną interdyscyplinarną. Łączy w sobie interpretację parametrów fizyko-mechanicznych gruntów zalegających w podłożu, wymiarowanie obiektów, statykę budowli, stateczność ustrojów podpierających jak i stateczność graniczną formowanych skarp. Od projektanta i wykonawcy robót ziemnych, fundamentowych i konstrukcyjnych wymagane jest doświadczenie, znajomość parametrów wybranego typu konstrukcji oraz zakres jego przydatności w określonych specyficznych warunkach terenowych. Jeżeli do tego dodamy jeszcze problem właściwego rozpoznania i interpretacji wyników badań podłoża, odwodnienia wykopów, zabezpieczenia wznoszonych elementów konstrukcji i rusztowań, przestrzegania procedur i receptur, wpływu czynników atmosferycznych, rozpoznania uzbrojenia podziemnego jak i właściwych warunków eksploatacji otrzymujemy układ, w którym wszystkie strony procesu inwestycyjnego powinny być świadome potencjalnych zagrożeń. Stan techniczny i trwałość konstrukcji budowlanej odnosi się zawsze do niezawodności tegoż obiektu w czasie jego realizacji i użytkowania.
Wyróżniamy tutaj:
stan zerowy, stan surowy, stan początkowy, w którym mieszczą się parametry techniczne i ekonomiczne obiektu nowego, stan użytkowy, po którego przekroczeniu obiekt powinien być poddany zabiegom profilaktycznym, ponieważ w przeciwnym razie wystąpi uznane za niekorzystne pogorszenie parametrów technicznych i ekonomicznych procesu użytkowania, stan graniczny to stan, w którym określone parametry osiągnęły wartości uznane za niedopuszczalne ze względów technicznych, funkcjonalnych i (lub) ekonomicznych; po przekroczeniu stanu granicznego obiekt przestaje być użytkowany na skutek braku fizycznych możliwości funkcjonowania albo w wyniku decyzji użytkowania, stan remontowy, w którym mieszczą się parametry obiektu po naprawie gruntownej (remoncie kapitalnym).Stan graniczny to stan, poza którym konstrukcja przestaje spełniać obliczeniowe wymagania użytkowe (stany graniczne oddzielają stany pożądane od stanów niepożądanych). W 1994 r. po raz pierwszy w Polsce, w akcie rangi ustawowej, została uregulowana sprawa katastrof budowlanych. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.) wprowadziła definicję katastrofy budowlanej, przyjmującą założenie, że zdarzenie musi nosić wszystkie ustawowe znamiona katastrofy budowlanej, aby możliwe było przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego – zgodnie z przepisami rozdziału 7 ww. ustawy.
Katastrofą budowlaną jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a także konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów urządzeń formujących, ścianek szczelnych i obudowy wykopów – art. 73.1 ustawy Prawo budowlane.
Ustawodawca określił zbiór obiektów, których zniszczenie może być uznane za katastrofę budowlaną – zaliczając do tego zbioru, oprócz obiektów budowlanych, pewne obiekty wykorzystywane podczas realizacji robót budowlanych, takie jak:
konstrukcyjne elementy rusztowania, urządzenia formujące, ścianki szczelne, obudowy wykopów.Wymienione obiekty (niestanowiące obiektów budowlanych) zostały włączone do pojęcia katastrofy budowlanej ze względu na ich znaczenie w wykonywaniu robót budowlanych. Są to obiekty wpływające na bezpieczeństwo wykonywanych robót budowlanych oraz jakość tych robót. Uznano, że zagrożenia dla ludzi wykonujących pracę na rusztowaniach i w wykopach nie mogą pozostać poza zakresem zainteresowania odpowiednich służb.
Nie jest katastrofą budowlaną:
uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadającego się do naprawy lub wymiany, uszkodzenie lub zniszczenie urządzeń budowlanych związanych z budynkami. awaria instalacji.Ponadto ustawa – Prawo budowlane używa pojęć uszkodzenia i awarie, ale ich nie definiuje. W związku z powyższym można opierać się na określeniach podanych przez ITB na potrzeby opinii i ekspertyz: - Jako awarię budowlaną rozumiemy zdarzenie, w wyniku którego konstrukcja obiektu uległa uszkodzeniom (np. rysy, pęknięcia, nadmierne ugięcia) lub przemieszczeniom w stopniu utrudniającym lub uniemożliwiającym dalszą bezpieczną eksploatację całości lub fragmentu obiektu. - Zagrożenie awaryjne jest to taki stan elementu lub obiektu, w którym zaistniałe uszkodzenia lub inne występujące nieprawidłowości wskazują na możliwość zagrożenia eksploatacji lub bezpieczeństwa konstrukcji, a także obniżenia warunków eksploatacji w przypadku zachowania dotychczasowych wymagań eksploatacji.
Analizując Rejestr Katastrof Budowlanych można dokonać podziału awarii i katastrof w sposób następujący:
Awarie i katastrofy budowlane w 2009 r. wynikłe z przyczyn błędów ludzkich
Przyczyny złego projektowania wywołujące awarie i katastrofy w ostatnich 50 latach.
Bardzo istotne do zapewnienia trwałości konstrukcji jest stworzenie na wszystkich większych obiektach systemu obserwacji, który pozwalałby ocenić zachowanie się konstrukcji w miarę upływu czasu. Badania te powinny być realizowane przez odpowiednio przygotowane do tego laboratoria. Osoby winne za wystąpienie katastrofy budowlanej podlegają odpowiedzialności zawodowej oraz karnej. Odpowiedzialność zawodowa dotyczy osób pełniących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które posiadają odpowiednie uprawnienia budowlane i są członkami właściwej okręgowej izby lub zawodowej, tj. projektanta, kierownika budowy (robót), inspektora nadzoru inwestorskiego.
Przepisy, normy i wytyczne w zakresie projektowania.
Projektowanie i wykonawstwo w budownictwie wymagają dogłębnej wiedzy nt. prawa: przepisów, norm związanych, wytycznych lub odpowiednich instrukcji i zaleceń. Pod względem prawnym proces budowy i projektowania reguluje Ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo budowlane (Dz,U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118), zmieniona Ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane (z późn. zm.) – z ostatnią zmianą z 19.09.2020 r. oraz Ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2009 r.,nr 161, poz. 1279). Kolejny dokument, którego znajomość jest niezbędna to Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z 25.04.2012 r. W myśl zawartych tam definicji wszystkie obiekty budowlane są zaliczane do pierwszej, drugiej lub trzeciej kategorii geotechnicznej, w zależności od warunków gruntowych i złożoności konstrukcji. Zwykle dla potrzeb projektowania i wykonawstwa głębokiego wykopu jest niezbędne opracowanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej zgodnie z wymogami Ustawy z dnia 9.06.2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Należy zwrócić uwagę, że wykonanie takiej dokumentacji, oprócz wiedzy fachowej, wymaga również przestrzegania terminów narzuconych przez ustawodawcę. Projekt prac (powinno być: robót) geologicznych (np. rozmieszczenie i liczba otworów wiertniczych), opracowany zgodnie ze szczegółowymi wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (z późn. zm.). Przed rozpoczęciem robót budowlanych należy na podstawie dokumentacji geotechnicznej ocenić położenie wód gruntowych w stosunku do projektowanego dna wykopu i podjąć decyzję o sposobie realizacji prac, w tym konieczności odwadniania gruntów. Jeżeli zasięg leja depresji będzie wykraczać poza granice działki, na której będzie prowadzony wykop, wówczas należy uzyskać pozwolenie wodnoprawne zgodnie z wymaganiami Ustawy Prawo wodne (D.U. z 2012 r. poz.145). Według wytycznych ITB 427/2007 ,, Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych - część A - Roboty ziemne i konstrukcyjne” wszystkie rodzaje wykopów powinny być wykonane na podstawie dokumentacji projektowej. W dokumentacji tej do właściwego zaprojektowania i bezpiecznego wykonania wykopu, oprócz informacji o warunkach gruntowo-wodnych są potrzebne dane dotyczące infrastruktury podziemnej oraz obiektów (budynków, dróg) sąsiadujących z wykopem. Niezbędne jest także uzyskanie informacji o możliwości występowania w miejscu wykopu zabytków archeologicznych lub gruntów skażonych. W projekcie należy wówczas przestrzegać przepisów ochrony środowiska. Zakres projektu budowlanego powinien być zgodny z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego z 3 lipca 2003 r. (Dz.U. z 2003 r., nr 120, poz. 1133), zmienionym Rozporządzeniem z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. z 2008 r., nr 201, poz. 1239 z późn. zm.).
Do tego dochodzi jeszcze znajomość przepisów dotyczących poszczególnych branż, tj: Rozporządzenie Min. i. i R. z 17.02.2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie i Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 (z późn. zm.) w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Natomiast całość spraw dotyczących bhp w zakresie omawianym obejmuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robot budowlanych (Dz.U. z 2003 r., nr 47, poz. 401 z późn. zm.).
Dokumentowanie geotechniczne i geologiczno-inżynierskie. Wszystkie ostatnio dokonane działania związane ze zmianami legislacyjnymi w zakresie geotechniki, podporządkowane są dążeniu do pełnej zgodności stanu polskiego prawa z Eurokodem 7. Należy podkreślić, że Ustawa – Prawo budowlane w art. 34, ust 3, pkt 4 już wcześniej definiowała zawartość projektu budowlanego, wprowadzając pojęcie geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych jako integralnej części projektu architektoniczno-budowlanego. Ostatnia nowelizacja Ustawy Prawo budowlane z 19.09.2020 r. umieściła ten obowiązek w art. 34, ust. 3d) pkt. 6.2). Począwszy od 2011 r. regulacjom prawnym poddano praktycznie cały proces rozpoznania podłoża i przygotowania inwestycji na podstawie projektowania geotechnicznego wyznaczając odpowiednie grupy zawodowe odpowiedzialne za poszczególne fazy i etapy procesu inwestycyjnego. Geotechniczna ocena warunków posadowienia stanowi integralną część projektu budowlanego, służącą do właściwego i bezpiecznego zaprojektowania obiektu na podstawie przeprowadzonego rozpoznania podłoża. Jest ona ustalana na podstawie wszystkich dostępnych danych geologicznych i geotechnicznych, obejmując :
określenie kategorii geotechnicznej budowli lub jej fragmentów, zestawienie informacji i danych liczbowych właściwości gruntów, zestawienie wartości charakterystycznych i obliczeniowych parametrów geotechnicznych gruntów w podłożu i w bezpośrednim otoczeniu obiektu.Warunki posadowienia powinny zawierać zalecenia konstrukcyjne, dotyczące:
wykonawstwa robót ziemnych i fundamentowych, prognozy współoddziaływania konstrukcji z podłożem, zachowania się podłoża w czasie budowy i eksploatacji, danych koniecznych do ochrony gruntów i wód gruntowych przed zanieczyszczeniem.Ocena geotechnicznych warunków posadowienia może być zawarta w jednej z form opracowania:
opinii geotechnicznej, gdy jest dostępne wystarczające rozpoznanie podłoża, opinii geotechnicznej z uzupełniającymi badaniami (bez robót geologicznych), jeżeli dostępne rozpoznanie podłoża nie jest wystarczające, projektu geotechniczno - konstrukcyjnego stanowiącego część projektu budowlanego.Zgodnie z zapisami Rozporządzenia MTB i GM w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dn. 25 kwietnia 2012 r. (Dz. U z 2012 r. poz. 463), dla obiektów budowlanych wymagających wykonania robót geologicznych, zaliczonych do III kategorii geotechnicznej oraz w złożonych warunkach gruntowych do II kategorii geotechnicznej, poza dokumentacją geotechniczną należy wykonać dokumentację geologiczno-inżynierską, opracowaną według odrębnych przepisów. Istotnym zadaniem jest określenie wartości parametrów geotechnicznych (charakterystycznych i obliczeniowych) wszystkich warstw podłoża (także „nienośnych") z oceną potrzeby redukcji czy modyfikacji tych parametrów w dostosowaniu do konstrukcji i zachowania budowli. Dokumentacja może też zawierać zalecenia rozwiązań konstrukcyjnych lub projekt fundamentów, poparty odpowiednimi analizami obliczeniowymi, oraz prognozę współdziałania konstrukcji z podłożem i jej zachowania w czasie budowy i eksploatacji, ewentualnie wskazówki dotyczące sposobu poprawy lub modyfikacji warunków podłoża oraz wytyczne rozwiązywania problemów geotechnicznych mogących pojawić się w trakcie robót. Zgodnie z § 3 ust 1 rozporządzeniem MTB i GM w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dn. 25 kwietnia 2012 r. zakres czynności przy ustalaniu geotechnicznych warunków posadawiania (w zależności od sytuacji projektowej) obejmuje:
kwalifikację obiektu budowlanego do odpowiedniej kategorii geotechnicznej, projektowanie odwodnień budowlanych, barier lub ekranów uszczelniających, ocenę przydatności gruntów na potrzeby wykonywania budowli ziemnych, określenie nośności, przemieszczeń i ogólnej stateczności podłoża gruntowego, ocenę stateczności zboczy, skarp i wykopów i nasypów, ustalenie wzajemnych oddziaływań obiektu budowlanego i podłoża gruntowego, obiektu budowlanego i wód gruntowych, obiektu budowlanego i sąsiadujących z nim innych obiektów budowlanych na różnych etapach budowy i eksploatacji, wybór metody wzmacniania podłoża gruntowego i stabilizacji zboczy, skarp wykopów i nasypów, ocenę stopnia zanieczyszczenia podłoża gruntowego i dobór metody oczyszczenia gruntu.Paragraf 3 ust. 3 rozporządzenia MTB i GM w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dn. 25 kwietnia 2012 r. określa formy przedstawienia geotechnicznych warunków posadowienia, wprowadzając pojęcia: opinii geotechnicznej, dokumentacji badań podłoża gruntowego i projektu geotechnicznego. Zarówno forma przedstawienia geotechnicznych warunków posadowienia, jak i zakres niezbędnych czynności dla ich określenia uzależnione są od kategorii geotechnicznej obiektu budowlanego (§ 3 ust. 2 i 4). Pojęcie kategorii geotechnicznej jest kluczowe w przedmiotowym rozporządzeniu MTB i GM w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dn. 25 kwietnia 2012 r. Kategorię geotechniczną ustala się w zależności od stopnia skomplikowania warunków gruntowych, konstrukcji obiektu budowlanego, wartości technicznej i zabytkowej obiektu budowlanego oraz możliwości znaczącego oddziaływania obiektu na środowisko (§ 4 ust. 1). W § 4 ust. 2 określone zostały warunki gruntowe w zależności od stopnia ich skomplikowania (proste, złożone, skomplikowane), natomiast § 4 ust. 3 rozporządzenia MTB i GM w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dn. 25 kwietnia 2012 r. określa zasady zaliczania obiektów budowlanych do pierwszej, drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej, z uwzględnieniem stopnia skomplikowania warunków gruntowych i pozostałych kryteriów.
W zależności od przyjętej kategorii geotechnicznej rozporządzenie MTB i GM w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dn. 25 kwietnia 2012 r. określa zakres niezbędnych badań geotechnicznych (§ 6). Wyniki badań geotechnicznych, zgodnie z uregulowaniami niniejszego rozporządzenia (§ 7), sporządza się w formie:
opinii geotechnicznej (zdefiniowanej w § 8 rozporządzenia) dla wszystkich kategorii geotechnicznych; dokumentacji badań podłoża gruntowego (zdefiniowanej w § 9 zgodnej z PN-EN 1997-2: 2009) dla drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej; projektu geotechnicznego (zdefiniowanego w § 10) dla drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej.Ponadto w § 7 ust.3 rozporządzenia MTB i GM w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych z dn. 25 kwietnia 2012 r. dla obiektów zaliczonych do drugiej kategorii geotechnicznej w złożonych warunkach gruntowych oraz obiektów zaliczonych do trzeciej kategorii geotechnicznej ustawodawca określił konieczność sporządzenia odrębnej dokumentacji geologiczno-inżynierskiej zgodnie z przepisami Ustawy – Prawo geologiczne i górnicze z 9.06.2011 r.
Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii I :
wykopy powyżej zwierciadła wody lub poniżej, gdy doświadczenia miejscowe wskazują, że wykonanie ich będzie łatwe, posadowienia bezpośrednie obiektów mostowych ze swobodnie podpartymi przęsłami rozpiętości do 15 m w prostych warunkach podłoża, nasypy wysokości do 3 m oraz ściany oporowe i zabezpieczenia wykopów, gdy różnica poziomów nie przekracza 2 m, płytkie wykopy przy układaniu przepustów lub przewodów, rowów odwadniających itp., budynki jedno- lub dwukondygnacyjne o prostej konstrukcji, posadowione na fundamentach bezpośrednich lub na palach.Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii II :
typowe posadowienia bezpośrednich i palowych podpór mostowych i budynków o złożonej konstrukcji, ściany oporowe lub inne konstrukcje oporowe, utrzymujące grunt i wodę oraz zabezpieczenia wykopów, gdy różnica poziomów jest większa od 2 m, nasypy budowli ziemnych wysokości ponad 3 m, kotwy gruntowe i podobne systemy, przyczółki i filary mostowe oraz nabrzeża, wykopy i przekopy na zboczach w złożonych warunkach podłoża, tunele w twardych i niespękanych skałach, nieobciążonych wodami naporowymi i nie wymagające szczególnej szczelności, tunele odkrywkowe itp.Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii III :
autostrady i drogi ekspresowe (klasy I i II), mosty przez rzeki o świetle ponad 100 m lub rozpiętości przęseł powyżej 100 m, głębokie wykopy poniżej zwierciadła wody, nietypowe fundamenty głębokie i specjalne, urządzenia służące do czasowego lub trwałego obniżania poziomu wody gruntowej, wywołujące ryzyko dużych przemieszczeń mas gruntu i zniszczenia konstrukcji, przekopy i przejścia pod terenami o dużym natężeniu ruchu drogowego, konstrukcje nabrzeży, konstrukcje narażone na wstrząsy sejsmiczne lub położone na terenach górniczych kategorii II i wyższych, konstrukcje posadowione na gruntach pęczniejących i zapadowych, wykopy prowadzone w trudnych warunkach, zwłaszcza wśród zabudowy, tunele w skałach miękkich i spękanych, obciążonych wodami naporowymi, wymagające szczelności.
Znaczenie badań „in situ” w projektowaniu geotechnicznym i stany graniczne.
Przed przystąpieniem do projektowania posadowienia obiektu budowlanego należy zaplanować i dobrze rozpoznać rodzaj i stan podłoża gruntowego, z analizy, którego wyniknie rodzaj i kształt fundamentu bezpośredniego. Przed przystąpieniem do badań należy odbyć wizje lokalne w terenie, zaznajomić się z wynikami wcześniejszych badań na tym terenie, przeanalizować mapy geologiczne, geologiczno-inżynierskie, a także historie rozbudowy na danym terenie. Liczba i głębokość otworów wiertniczych musi być dobrana do oceny przydatności danej lokalizacji dla proponowanej budowli i oceny poziomu dopuszczalnego ryzyka. Badania podłoża powinny obejmować badania polowe, laboratoryjne oraz dodatkowe prace kameralne. Dla stanu budowlanego ustala się wytrzymałość podłoża, która jest definiowana poprzez wytrzymałość na ścinanie bez odpływu wody, cu. Dla stanu końcowego (stan użytkowania) w obliczeniach stateczności stosuje się parametry efektywne gruntu: c’, Ø’ (spójność i kąt tarcia wewnętrznego). Sprawdzenie stateczności ogólnej budowli ziemnych zaliczanych do I i II kategorii geotechnicznej w prostych warunkach gruntowych wymaga określenia między innymi charakterystycznych wartości parametrów wytrzymałości na ścinanie wyróżnionych warstw gruntowych. Ustalenia wartości takich parametrów geotechnicznych dokonuje się na podstawie dostępnych źródeł informacji jakimi mogą być wyniki badań polowych (in situ), wyniki badań laboratoryjnych próbek gruntów, dokumentacje archiwalne, zależności korelacyjne podane w normach i dane literaturowe. W dotychczasowej praktyce projektowej, dla omawianych przypadków budowli ziemnych, i nie tylko wykorzystywano niemal powszechnie zależności korelacyjne podane w normie PN-81/B-03020, przy czym dotyczyły one całkowitych parametrów wytrzymałości gruntu na ścinanie wg hipotezy Coulomba - Mohra oznaczonych symbolami φu - kąt tarcia wewn. i cu – spójność. Parametry te można stosować w analizach stateczności dla warstw występujących powyżej zwierciadła wód gruntowych w których ciśnienie wody w porach gruntu jest pomijalne. Obecnie w zalecanych metodach obliczeniowych ,wymaga się wprowadzenia wartości efektywnego kąta tarcia wewnętrznego φ’ i efektywnej spójności c' odnoszących się do wytrzymałości szkieletu gruntowego.
Na rysunkach 1 i 2 podano propozycję sposobu ustalenia wyprowadzonych wartości i efektywnych parametrów wytrzymałości opracowaną na podstawie danych literaturowych w formie podobnych zależności korelacyjnych jak ma to miejsce w normie przy czym uwzględniono nową klasyfikację nazw i stanów gruntu według standardu ISO.
Rys.1. Rekomendowane wartości charakterystyczne parametrów wytrzymałości na ścinanie gruntów gruboziarnistych. [22]
Rys.2. Rekomendowane wartości charakterystyczne parametrów wytrzymałości na ścinanie gruntów drobnoziarnistych.[22]
Tab.1. Frakcje gruntów nieskalistych ( wg PN-86/B-02480)
Tab.2. Klasyfikacja gruntów nieskalistych mineralnych wg PN-86/B-02480
Tab. 3. Zawartość frakcji, symbole i proponowane polskie nazwy gruntów wg PN-EN ISO 14688
Nadziemne i podziemne części konstrukcji inżynierskich wykonywane są z materiałów budowlanych takich jak stal, żelbet lub beton, cegła ceramiczna, drewno. Każdy z tych materiałów posiada wytrzymałość co najmniej parędziesiąt razy większą niż grunt, też będący materiałem budowlanym. Grunt jest materiałem bardzo niejednorodnym, a jego właściwości mają charakter losowy. W tym stanie rzeczy identyfikacja gruntu i określenie jego właściwości dla potrzeb projektowania posadowienia staje się zadaniem bardzo złożonym.Awaryjność sytuacji może wprowadzać również norma PN-EN ISO 14688:2006, która zawiera bardzo dużo niedopowiedzeń, błędów i jest zredagowana w sposób mało czytelny. Istniejąca klasyfikacja wg PN-86/B-02480 była i jest prostą i klarowną w naszym układzie glacitektonicznym
Pozostało jeszcze 90% tekstu