Drogi gruntowe profilowane są to drogi gruntowe, na których wykonuje się roboty mające na celu utrzymanie prawidłowego profilu podłużnego i poprzecznego. Drogi gruntowe naturalne stają się w pewnych okresach roku nieprzejezdne. Przyczyną tego jest woda opadowa i ze spływów powierzchniowych, która rozmiękcza grunt, tworzy kałuże i niszczy powierzchnie drogi.
Rys. 1. Typowe przekroje poprzeczne dróg profilowanych a) daszkowy, b) łukowy
Profilowanie dróg gruntowych ma na celu nadanie drodze prawidłowego kształtu w przekroju poprzecznym i podłużnym, zapewniającego szybki spływ wody do rowów i osuszenie części jezdnej. Profilowanie może być:
- poprzeczne, czyli przemieszczenie gruntu tylko w przekroju poprzecznym,
- podłużne, czyli przemieszczenie gruntu w kierunku podłużnym.
Stosuje się dwa typowe przekroje poprzeczne dróg (rys. 1), tj. daszkowy i łukowy (sierpowy). W zależności od gruntu przyjmuje się następujące spadki poprzeczne:
- 3% — przy gruntach piaszczystych,
- do 6% — przy gruntach gliniastych i ilastych.
Rowy wykonuje się trapezowe, trójkątne lub o kształcie opływowym. Przy maszynowym wykonywaniu robót najdogodniejsze są rowy trójkątne, które poza tym są bezpieczniejsze dla ruchu w porównaniu z rowami trapezowymi o stromych skarpach. Najmniejsze pochylenia podłużne dróg gruntowych przyjmuje się 1% dla zapewnienia właściwego odwodnienia. Pochylenia największe przyjmuje się w terenach płaskich do 5%, aby uniknąć rozmywania korpusu drogowego przez spływającą wodę. Kolejność czynności przy profilowaniu dróg gruntowych jest następująca:
- wytyczenie robót kierunkowo i wysokościowo oraz oznaczenie ich w terenie za pomocą palików;
- oczyszczenie torowiska drogowego z krzewów, drzew, darniny, dużych kamieni itp.;
- spulchnienie twardych gruntów zrywarkami, pługami lub kultywatorami;
- wykonanie robót ziemnych w celu wyrównania profilu podłużnego za pomocą łopat konnych, zgarniarek lub przez ukopanie gruntu ręcznie i przewiezienie go posiadanymi środkami transportu;
- profilowanie przekroju poprzecznego równiarkami, spycharkami lub ręcznie z wykonaniem rowów;
- wyrównanie ostateczne drogi oraz wygładzenie jej równiarkami lub włokami;
- zagęszczenie górnych warstw części jezdnej walcami ogumionymi lub przez działanie ruchu odpowiednio regulowanego z jednoczesnym włókowaniem powierzchni drogi.
Zasadniczą maszyną do profilowania dróg gruntowych jest równiarka, która wycina grunt z rowów, zwykle trójkątnych, przesuwa go do środka drogi nadając jej wypukłość, a następnie profiluje grunt do wymaganego profilu poprzecznego.
Fot. 7. Równiarka profilująca podłoże
Ogólna liczba przejazdów równiarki przy profilowaniu dróg waha się od 10 do 30 zależnie od szerokości korony profilowanej drogi, rodzaju gruntu i typu równiarki. Najwydajniej profilowanie dróg gruntowych wykonuje się zespołem złożonym z dwóch równiarek i jednej spycharki połączonej ewentualnie z ciężkim pługiem lub zrywarką. Jedna równiarka wykonuje rowy i przesuwa grunt na koronę drogi, druga równiarka rozściela przesunięty grunt i wyrównuje go, spycharka wykonuje większe roboty ziemne w profilu podłużnym i poprzecznym na krótkich odległościach, a pług lub zrywarka doczepione do spycharki służą do spulchniania twardych gruntów w razie potrzeby.
Fot. 8. Spycharka ze zrywarką
Droga gruntowa z gruntu naturalnego nawet dobrze uwałowana nie jest dostatecznie odporna na działanie ruchu. Wkrótce po udostępnieniu do ruchu, powstają koleiny i wyboje, w których zbiera się woda. Uszkodzenia te usuwa się najlepiej przez włókowanie. Włókuje się drogę po deszczu, gdy grunt jest wilgotny i włok najłatwiej ścina wygórowania i wyrównuje wgłębienia. Włok może być ciągniony przez ciągnik. Gdy powstałe uszkodzenia drogi są znaczne należy je usunąć przez wykonanie remontu cząstkowego, wypełniając głębokie wyboje gruntem świeżym, przeschniętym. Po wykonaniu remontu cząstkowego wykonuje się profilowanie za pomocą bron lub najlepiej przy użyciu równiarek samobieżnych lub doczepnych. Przy remoncie drogi profilowanej potrzeba średnio 4 do 6 przejazdów równiarki.