Osuwiskiem nazywamy nagłe przemieszczenie się mas ziemnych, w tym mas skalnych podłoża i powierzchniowej zwietrzeliny spowodowane zjawiskami zachodzącymi w przyrodzie i okolicy, np.:
wzrostem wilgotności gruntów podłoża spowodowanym długotrwałymi i intensywnymi opadami lub roztopami, budową geologiczną , działalnością człowieka ( podkopanie stoku lub jego znaczne obciążenie poprzez zabudowę, wycinka drzew i krzewów na stokach, awarie instalacji podziemnych, rozszczelnienie wodociągów i kanalizacji), podcięcie stoku przez erozję , np. w dolinie rzecznej lub w zakolach, wibracje związane z robotami ziemnymi, ruchem ciężkich pojazdów, eksplozjami, trzęsienia ziemi.
Fot.1. Przykład osuwiska stoku z konstrukcją drogową. (z arch. J. Siry)
Jest to rodzaj ruchów masowych, polegający na przesuwaniu się materiału wzdłuż powierzchni poślizgu, połączone często z obrotem. Procesy te zachodzą pod wpływem siły ciężkości. Osuwiska są częste na obszarach, gdzie warstwy skał przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych występują naprzemiennie.
Rys.1. Schemat osuwiska (wg PIG - 2008).
Problem właściwego zabezpieczenia stoków, skarp nasypów i wykopów nabiera szczególnego znaczenia w przypadku Polski południowo – wschodniej, w utworach fliszowych. Niejednorodność tych ośrodków gruntowo – skalnych, zaburzenia glacitektoniczne, zmienny udział facji litologicznych, olbrzymi rozrzut parametrów fizyko – mechanicznych poszczególnych warstw w podłożu sprawia, że problemy stateczności zboczy i skarp zaczynają być interdyscyplinarne oraz wykraczać poza ogólnie przyjęte schematy. Z informacji zbieranych przez PIG wynika, że wielka powódź w 1997 r. uruchomiła 20.000 osuwisk w Karpatach. W 2005 r. liczbę osuwisk na obszarze 6 % powierzchni kraju ( rejon polskich Karpat ) oceniano nadal na ponad 20.000, tj. ponad 95 % wszystkich zanotowanych i udokumentowanych tego typu zjawisk. Rozwojowi osuwisk w tym rejonie sprzyja budowa geologiczna podłoża, górska dynamika rzeźby, a także duża siła erozyjna rzek, katastrofalne opady deszczu czy wreszcie działalność ludzka – w nieprzemyślany sposób wprowadzająca dodatkowe zmiany w równowadze stoków. Osuwiska podobnie jak i powodzie zostały uznane za katastrofy naturalne. Od pamiętnego 1997 r. mieliśmy w Polsce kilka mokrych lat ( 2000, 2001 i 2002 ) i ostatni 2010 r. Po bardzo śnieżnej zimie na namoknięte po wiosennych roztopach stoki spadło w maju ! w kilka dni tyle wody, ile zwykle spadało w ciągu 6 miesięcy. W wyniku czego zbocza ruszyły na niespotykaną dotychczas skalę. Uwzględniając, że pow. Karpat ma ok. 19 tys. km2, to wskaźnik osuwiskowości wynosi 1 osuwisko na 1 km2. W Polsce, poza Karpatami osuwiska występują najczęściej na stromym brzegu morza, w środkowym biegu Wisły, w okolicach Noteci i Warty, w rejonie kieleckim oraz pomorskim i mazurskim.
Rys. 2. Rozmieszczenie obszarów zagrożonych ruchami masowymi ziemi w Polsce (wg PIG).
Przyczyny powstawania osuwisk :
Pozostało jeszcze 90% tekstu