Kapilarnością bierną Hkb nazywa się maksymalną wysokość, na jakiej utrzymuje się woda wypełniająca całkowicie pory gruntu ponad poziomem swobodnego zwierciadła wody gruntowej przy jego obniżaniu się. Norma przyjmuje, że kapilarność bierna gruntu jest równa wielkości podciśnienia mierzonego w cm słupa wody, przy którym przebija się powietrze przez próbkę gruntu.
Oznaczanie kapilarności biernej dotyczy gruntów mineralnych niespoistych (sypkich) lub o nieznacznej spoistości. Wartość Hkb służy do oceny niebezpieczeństwa tworzenia się wysadzin w gruncie podczas jego zamarzania oraz do obliczania dodatkowego obciążenia podłoża gruntowego podczas obniżania się zw.w.g. Poziom występowania wody gruntowej powinien być określony na podstawie dostępnych najwyższych notowań uwarunkowanych największymi opadami atmosferycznymi lub wysokimi stanami wód powierzchniowych. Podział gruntów w zależności od ich wrażliwości na działanie wody i mrozu (powstawanie wysadzin w okresie tworzenia soczewek lodowych i utrata nośności w okresie nadmiernego nawilgocenia podłoża) podano w tablicy 1. Cechy gruntu powinny być ustalone na podstawie badań laboratoryjnych właściwości wymienionych w tablicy 1.


Fot. 1. Zniszczenia nawierzchni poprzez wysadziny

 


Fot. 2. Deformacje i przełamy w nawierzchni w wyniku zbyt dużych wysadzin

 

Podstawowym kryterium oceny wysadzinowości jest zawartość drobnych cząstek pylasto-ilastych gruntu, a  w przypadkach wątpliwych dodatkowo: wskaźnik piaskowy i kapilarność bierna. Wskaźnik piaskowy stanowi kryterium oceny gruntów niespoistych, a zwłaszcza zbliżonych do mało spoistych. Jeśli ocena na podstawie badania różnymi metodami jest rozbieżna, to decyduje wynik najmniej korzystny.

Tab. 1. Podział gruntów pod względem wysadzinowości


Badania Hkb nie przeprowadza się dla:

  1. gruntów o spoistości pozwalającej na uformowanie kulki o średnicy 7 – 8 mm,
  2. jeśli grunt zawiera ponad 50 % ziarn o średnicy większej niż 2 mm,
  3. gdy grunt nie jest makroskopowo jednorodny.

Przyrząd do oznaczania Hkb składa się z lejka szklanego, wężyka gumowego, naczynia z wodą oraz linii pomiarowej o długości 2 m.


Rys. 1. Urządzenie do badania kapilarności biernej gruntu [1]

 


Rys. 2. Sposób ułożenia próbki gruntu podczas badania Hkb  [1]

Granica pomiaru jest ograniczana do 170 cm ze względu na zbyt dużą spoistość gruntu.

Literatura:

  1. Karczewski B.: Pracownia technologiczna w budownictwie drogowym. PWSZ 1971