W zależności od jakości próby wyznaczono 3 kategorie metod pobierania prób:
- kategoria A,
- kategoria B,
- Kategoria C.
Kategoria A: Celem metod pobierania prób kategorii A jest otrzymanie prób, w których podczas procedury pobierania albo podczas dalszego sposobu postepowania z próbami nie wystąpiło żadne, albo wystąpiło tylko nieznaczne naruszenie struktury skały.
Własności wytrzymałościowe i odkształceniowe, wilgotność, porowatość i przepuszczalność próby skały odpowiadają ich wartościom in situ. Nie nastąpiła żadna zmiana w elementach składowych ani w chemicznym składzie masy skalnej. Pewne nieprzewidziane okoliczności, takie jak zmienność warstw geologicznych, mogą prowadzić do otrzymania próby niższej jakości.
Kategoria B: Celem metod pobierania prób kategorii B jest otrzymanie prób, które zawierają wszystkie elementy składowe masy skalnej in situ w ich oryginalnych proporcjach i z okruchami skał zachowując ich właściwości wytrzymałościowe i odkształceniowe, wilgotność, gęstość i porowatość. Zastosowanie metody pobierania prób kategorii B pozwala określić ogólny układ nieciągłości w masywie skalnym. Struktura masy skalnej zostaje naruszona, w tym właściwości wytrzymałościowe i odkształceniowe, wilgotność, gęstość, porowatość i przepuszczalność. Pewne nieprzewidziane okoliczności, takie jak zmienności warstw geologicznych, mogą prowadzić do otrzymania próby niższej jakości.
Kategoria C: Metoda pobierania prób Kategorii C zmienia strukturę masy skalnej i jej nieciągłości. Materiał skalny może być skruszony. Mogą wystąpić pewne zmiany w elementach składowych lub w składzie chemicznym materiału skalnego. Można rozpoznać typ skały, jej spoiwo, teksturę i strukturę.
Wielkości próbek zależą od rodzaju przeprowadzonego badania.
Do badań skróconych obejmujących ocenę petrograficzną, gęstość pozorną, nasiąkliwość, wilgotność i odporność na zamrażanie z każdego miejsca pobiera się próbkę złożoną z 3 kawałków o masie min. 0,2 kg każdy.
Do badań pełnych, które obejmują badania petrograficzne oraz oznaczanie cech chemicznych, fizycznych i wytrzymałościowych, wielkość próbki pierwotnej powinna wynieść wymiarowo około 0,2 x 0,2 x 0,3 m.
Wielkość średniej próbki laboratoryjnej w fazie pobierania próbek pierwotnych ze ściany odkrytej kamieniołomu, złoża skalnego, z urobku lub ze składowiska ustala każdorazowo komisja. W przypadku pobierania próbek dla dokumentacji złoża – średnią próbkę laboratoryjną stanowią wszystkie pobrane próbki pierwotne.
Każda pobrana próbka o wymiarze większym od 0,1 m ze skały litej powinna być oznaczona w sposób trwały.
Pobrane i oznakowane próbki kamienne pakuje się do skrzynek w sposób uniemożliwiający wzajemne ocieranie się lub obijanie próbek. Próbki przeznaczone do badania wilgotności muszą być przechowywane w szczelnych pojemnikach, a ich masa powinna być większa od 50 g.
Badanie materiału pobranego w formie rdzenia musi spełniać warunek 10-krotności maksymalnej wielkości ziarna składników mineralnych.
Do oznaczania i klasyfikacji skał powinien być wykonany przynajmniej jeden odwiert lub szybik z którego pobiera się próbki.
Są to próbki pobrane technikami obrotowymi za pomocą pojedynczych, podwójnych lub potrójnych rdzeniówek. Jeżeli skały nie są spękane pobiera się również bloki masywu skalnego lub ściany odkrytej. Próbki rdzeniowe o długości 300 mm ÷ 1000 mm i średnicy większej od 50 mm są wystarczające do badań zarówno klasyfikacyjnych, wytrzymałościowych jak i odkształceniowych.
