Twardość minerałów zależy od spójności cząstek, a mierzy się oporem, jaki stawia powierzchnia minerału, gdy poddaje się ją zarysowaniu ostrzem. Za wzór do oznaczania twardości służy skala twardości złożona z dziesięciu minerałów ułożonych według wzrastającej twardości.
Uwagi praktyczne:
- Jeśli jakiś minerał rysuje apatyt, sam jest rysowany przez kwarc, a ze skaleniem wzajemnie się nie rysuje, wówczas należy przyjąć twardość 6.
- Jeśli minerał rysuje skaleń, a jest rysowany przez kwarc, jego twardość wynosi 6 i 1/2 .
- W przypadku braku minerałów wzorcowych, można posługiwać się zastępczymi metodami – paznokciem, płytką miedzianą lub ostrzem stalowym noża.
Przyjmuje się, że paznokieć rysuje zarówno stopień pierwszy jak i drugi skali, nie rysuje trzeciego. Krawędź płytki miedzianej rysuje i trzeci stopień twardości, natomiast ostrze stalowe rysuje czwarty, z trudem piąty, a szóstego już nie zarysuje.
Fot. 1. Przykład ułożenia różnych mninerałów w ścianie skalnej