Dziedzina budownictwa wodnego zwana melioracją stanowi ogół zabiegów mających na celu trwałe polepszenie rolniczych, miejskich lub leśnych zdolności produkcyjnych gleb lub gruntów.
Do zabiegów tych zaliczamy:
- drenowanie ceramiczne,
- drenowanie rurami karbowanymi z perforacją,
- wykonywanie rowów nawadniających i odwadniających w zależności od potrzeb terenowych,
- ochronę poprzez zabudowę przeciwpożarową,
- różnego rodzaju nasadzenia zwłaszcza terenów zalesionych i nieużytków rolnych.
Rys.1. Krzywa depresji pomiędzy dwoma ciągami drenarskimi
a) zwierciadło wody gruntowej , b) obniżone zwierciadło wody gruntowej po zdepresjonowaniu.
Rys.2. Rozwój systemów drenarskich na przestrzeni lat
a) rurki ceramiczne, b) dreny PCV ciągłe karbowane, c) drenaże objętościowe z osłoną z geowłókniny,
d) dreny taśmowe z wzajemnie połączonych rurek w osłonie z geowłókniny.
Fot.1. Najczęściej stosowane dreny PCV w oslonie z geowłókniny i włókna kokosowego.
Tab.1. Wielkości minimalnych spadów w ‰ i prędkości w m/s.
Tab.2. Typowe rozstawy drenów.
Rys.3. Wykres do wyznaczania rozstawy drenów.
W naszych warunkach klimatycznych i przy zmiennym stanie wilgotności gleb stosowane są zarówno zabiegi odwadniające jak i nawadniające.
Rys. 4. Fragment projektu drenowania pola uprawnego
Rys.5. Fragment projektu nawadniania łąk rowami rozlewowymi.
Podział melioracji wodnych.
Pojęcie melioracji wodnych zostało określone w art. 195 Ustawy Prawo wodne, który stanowi, że melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy.
Melioracje wodne dzielą się na:
- podstawowe obejmujące obudowę górskich potoków, regulację rzek, budowę kanałów, wałów przeciwpowodziowych, zapór i zbiorników wodnych – retencyjnych,
- szczegółowe związane z odwadnianiem gleb i terenów podmokłych za pomocą urządzeń melioracji wodnych, tj. kanałów lub rowów otwartych ( głównie na użytkach zielonych), drenowania (głównie na gruntach ornych) jak również nawadniania gleb suchych za pośrednictwem rowów i ciągów drenarskich.
Do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych zalicza się m.in.:
- rowy wraz z budowlami związanymi z ich funkcjonowaniem,
- drenowanie,
- rurociągi,
- stacje pomp do nawodnień,
- ziemne stawy rybne,
- wszelkiego rodzaju groble wzdłuż rowów na obszarach nawodnionych i
- systemy nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych służących polepszeniu zdolności produkcyjnych gleb.
Fot. 2. Układ rowów odwadniających na polach
Fot.3. Rów melioracyjny rozdzielający pola.
Fot.4. Rów melioracyjny z małym przepływem wody (rzęsa).