Pompownia składa się z urządzeń doprowadzających wodę, oczyszczających ją z zanieczyszczeń mechanicznych, gromadzących wodę przed wlotem do agregatów pompowych, układu pompowego oraz urządzeń odprowadzających wodę pompowaną. W skład układu odwadniającego wchodzą następujące urządzenia: kanał odwadniający, komora wstępna przed budynkiem pompowni, pompownia, przewód tłoczny oraz odbiornik, którym może być rzeka, kanał, jezioro itp. Ogólny schemat pompowni melioracyjnej o napędzie elektrycznym przedstawia rysunek 1.
Rys. 1. Pompownia melioracyjna - przekroje
W pompowniach o dużej wydajności i małej wysokości podnoszenia stosowane są pompy śmigłowe. W skład układu nawadniającego wchodzą następujące urządzenia: ujęcie wody, przewód lub kanał doprowadzający wodę do osadnika, osadnik, przewód lub kanał doprowadzający wodę do pompowni, pompownia, przewód tłoczny z klapą zwrotną, basen odpływowy i kanał odpływowy, skąd woda pobierana jest do nawodnień.
Fot. 1. Pompownia melioracyjna
W pompowniach nawadniających stosuje się w zasadzie pompy śmigłowe, pompy diagonalne (pompy o osi pionowej) lub pompy głębinowe. Przy małych wysokościach podnoszenia wody stosuje się pompy śmigłowe, przy większych diagonalne i głębinowe.
Budynek pompowni należy lokalizować blisko źródła wody, co zazwyczaj stwarza trudne warunki wykonania podziemnej części pompowni. Roboty ziemne i fundamentowe wykonywane są przy wysokim poziomie wód gruntowych. Wymaga to zastosowania właściwych metod odwodnienia dołów fundamentowych i wykopów. Podczas prowadzenia robót ziemnych i fundamentowych, należy przestrzegać ściśle obowiązujących norm i zaleceń technicznych w tych zakresach. Należy także zwracać dużą uwagę na prawidłowe ustawienie pomp i prawidłowe ich połączenie z silnikiem oraz właściwe połączenie pomp z rurociągami ssawnymi i tłocznymi. Źle ustawiona pompa drga w czasie pracy, przez co jej części wewnętrzne oraz łożyska szybciej się zużywają. Niestarannie zamontowany rurociąg ssawny powoduje zmniejszenie wydajności pompy lub przerwanie strugi wody, a co za tym idzie, całkowite unieruchomienie działania pompy lub jej zatarcie. Pompa i silnik przed zamontowaniem powinny być poddane szczegółowemu przeglądowi technicznemu, przez producenta lub specjalistyczne przedsiębiorstwo. Wyniki przeglądu powinny być udokumentowane na piśmie. Przy montowaniu pomp o osi poziomej zwrócić należy uwagę, by płyta fundamentowa wykonana była w idealnym poziomie. Po ustawieniu i przymocowaniu zespołu pompowego przystępuje się do montażu rurociągu ssawnego i tłocznego. Montaż rurociągów tych należy zaczynać od pompy, a nie odwrotnie. Po zamontowaniu rurociągu sprawdza się jego szczelność przez wypełnienie go wodą pod ciśnieniem.
Pompy o osi pionowej mogą być zawieszone pod silnikiem, stawiane na kolanie ze stopką lub na łapach umocowanych do korpusu pompy. Podstawa łożyskowa pod silnik ustawiana jest wtedy oddzielnie. Pompy pionowe wymagają bardzo dokładnego ustawienia, a montaż ich powinien odbywać się ściśle wg instrukcji producenta.
Uruchamianie pomp powinno odbywać się zgodnie z instrukcją eksploatacyjną. Nieprzerwany czas pracy pomp w okresie próbnym powinien wynosić 72 godziny. Bieg pompy podczas pracy powinien być cichy i równomierny. Pompa i silnik nie powinny drgać, a łożyska pompy nie powinny się nadmiernie nagrzewać.
Pompy odśrodkowe należy uruchamiać przy zamkniętej zasuwie na tłoczeniu. Zapotrzebowanie na moc jest wówczas najmniejsze i wynosi około 35% mocy pobieranej przy pełnej wydajności. W pompach z napływem należy całkowicie otworzyć zawór na ssaniu i pozostawić go w takim położeniu przez cały czas pracy. Uruchamiając pompę należy sprawdzić kierunek obrotu silnika.
Zasuwę na rurociągu tłocznym w pompach odśrodkowych otwiera się powoli, aby nie przeciążyć silnika. Jeżeli łożyska i dławice pompy są chłodzone, należy otworzyć i wyregulować dopływ wody do urządzeń chłodzących. Przy zatrzymywaniu pomp odśrodkowych należy zamknąć dopływ wody chłodzącej i zasuwę na ssaniu, pompa pracuje z napływem.
Pompy z wałem pionowym — diagonalne — uruchamia się tak, jak pompy z wałem poziomym, przy czym pompy diagonalne i śmigłowe powinny być uruchamiane przy otwartych zasuwach na tłoczeniu. Łożyska gumowe znajdujące się w chwili uruchomienia pompy powyżej poziomu wody powinny być zwilżone czystą wodą przed uruchomieniem pomp.
Sterowanie pracą pompowni może być ręczne, półautomatyczne i automatyczne. Sterowanie ręczne polega na tym, że wszystkie czynności, tj. zalewanie pomp wodą, uruchamianie silników, regulacja wypływu oraz wydajności pomp i uruchamianie silników, zarówno normalne, planowane, jak i awaryjne, odbywa się ręcznie przez pracownika obsługi pompowni. W takich pompowniach konieczny jest stały dozór personelu obsługującego.
Sterowanie półautomatyczne polega na tym, że niektóre czynności, a zwłaszcza przygotowanie pomp do pracy i uruchamianie ich oraz planowe wyłączanie wykonują pracownicy obsługi. Natomiast nad prawidłowością pracy pompy i silnika czuwają automatycznie urządzenia zabezpieczające. Urządzenia te mogą kontrolować wymagany minimalny poziom wody przy smoku ssawnym pomp, ciśnienie wody na wyjściu z pompowni, reagują zarówno na spadek, jak i na wzrost ciśnienia wody powyżej ciśnienia roboczego, spadek lub zanik napięcia oraz ubytek jednej fazy w dopływie prądu. Automatyczne urządzenia zabezpieczające pompę i silnik agregatów pompowych eliminują konieczność utrzymywania przy pompach ciągłego dozoru bezpośredniego.
Sterowanie automatyczne obejmuje wszystkie czynności związane z pracą pomp i silników. Pompownie sterowane automatycznie wymagają jedynie nadzoru konserwacyjnego oraz regulacji mechanizmów i urządzeń.