Rozróżnia się trzy konsystencje gruntów spoistych:
- płynną,
- plastyczną i
- zwartą.
Tab. Podział gruntów spoistych ze względu na konsystencję i stan (wg PN-86/B-02480)
Grunt w konsystencji płynnej zachowuje się jak ciecz i nie ma prawie żadnej wytrzymałości na ścinanie. Grunt o konsystencji plastycznej odkształca się przy pewnym nacisku, nie ulega przy tym spękaniom i zachowuje nadany mu kształt. Grunt o konsystencji zwartej odkształca się dopiero przy dużych naciskach, przy czym odkształceniom towarzyszą spękania.
Na granicy między konsystencją płynną i plastyczną znajduje się granica płynności, a na granicy między konsystencją plastyczną i zwartą — granica plastyczności. Oprócz tego uwzględnia się granicę skurczalności, jaką osiąga grunt o konsystencji zwartej, gdy przy suszeniu przestaje zmniejszać swą objętość, a barwa staje się jaśniejsza.