Torfy są gruntami organicznymi powstającymi w strefach brzegowych jezior w warunkach bagiennych, w wilgotnych obszarach różnych stref klimatycznych i w wyniku procesów torfotwórczych. Procesy te polegają na rozkładzie obumarłej roślinności hydrofilowej w warunkach beztlenowych, przy czynnym współudziale mikroflory. Torfy tworzyły się w okresach interglacjalnych prawie w całym plejstocenie.
Znane są m.in. z profili na obszarze Polski. Opisywane są np. torfy z interglacjału
ferdynandowskiego, interglacjału eemskiego w profilach z Nowin koło Dzieżgonia oraz z interfazy alleroed w wydmach niżu polskiego. Intensywny rozwój torfowisk, trwający do dziś, rozpoczął się w okresie atlantyckim w wyniku podniesienia się poziomu wody gruntowej.
Rys. 1. Rozmieszczenie w Polsce większych torfowisk niskich (o powierzchni ponad 200 ha) [1]
Torfy w torfowiskach mogą występować bez nadkładu lub pod przykryciem warstwy murszu albo gleby torfowej. Naturalna sekwencja osadów w torfowiskach / jest na ogół następująca: podłoże mineralne, podłoże mineralne wzbogacone w węglan wapnia (kreda jeziorna), gytia, torf.
Genetyczny podział torfu według PN-85/G-02500 przedstawia tabela 1. Podstawą tego podziału jest położenie torfowiska i przewodnie rośliny torfotwórcze.
Rys. 2. Schemat zarastania jeziora przepływowego i powstawania torfowiska niskiego [1]:
1- torf turzycowy, 2- torf trzcinowy, 3- torf gytiowy, 4- gytia, 5- muł jeziorny
W zależności od powstania na określonym torfowisku wyróżnia się typ torfu (niski, przejściowy, wysoki). W ramach typów są wyróżnione niższe jednostki systematyczne - rodzaj torfu, obejmujący torfy wytworzone z określonych zespołów roślinnych (roślin torfotwórczych; np. torf olesowy, szuwarowy itd.). Rodzaje torfu są dzielone na gatunki. Cechą identyfikacyjną gatunku jest występowanie w składzie botanicznym stałego zestawu roślin przewodnich.
Tab. 1. Genetyczny podział torfów (wg PN-85/G-02500, uproszczony) [1]
Torfy powstają w torfowiskach wysokich, niskich i przejściowych, różniących się zarówno położeniem (rzeźba terenu, stosunki wodne), jak i zbiorowiskami roślinnymi występującymi na tych obszarach.
Fot. 1. Odkrywka w rejonie torfowiska leśnego
Literatura :
1. Myślińska E.: Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2001